Zaburzenia odżywiania

Zaburzenia odżywiania nie są stylem życia, ale zaburzeniami psychicznymi. Osoba z zaburzeniem odżywiania ma obsesję na punkcie myślenia o jedzeniu, wadze i wyglądzie. Te myśli powodują poważne zakłócenia nawyków żywieniowych i są źródłem destrukcyjnych wzorców zachowań związanych z zarządzaniem masą ciała. Postrzeganie kształtu ciała jest zniekształcone, a obraz samego siebie nieprawidłowo kontrolowany przez wygląd własnego ciała i zdolność kontrolowania diety. Zaburzenia mogą rozwijać się u osób w każdym wieku i dowolnej płci.

Zaburzenia odżywiania są synonimem wielu chorób. Najczęstsze zaburzenia to jadłowstręt psychiczny (anoreksja) i żarłoczność psychiczna (bulimia). Osoby z anoreksją odczuwają wielki strach przed przybraniem na wadze, nawet gdy mają niedowagę i często przechodzą ścisłą dietę lub stosują inne metody, aby schudnąć. Bulimia jest zaburzeniem charakteryzującym się powtarzającymi się okresami, w których dana osoba zjada dużo jedzenia w krótkim czasie wraz z silnym poczuciem utraty kontroli nad jedzeniem. Osoba następnie próbuje pozbyć się spożytych kalorii, stosując różne powtarzające się i nieprzydatne metody ich pozbywania się, aby zapobiec przybraniu na wadze. Zaburzenie z napadami objadania się jest zaburzeniem, które może powodować otyłość. Osoby doświadczają następnie powtarzających się i niekontrolowanych wybuchów potrzeby jedzenia, w których jedzą bardzo duże ilości w krótkim okresie czasu. Osoba taka nie stosuje metod usuwania, aby pozbyć się spożywanej przez siebie żywności. Niektóre osoby mają mieszane objawy anoreksji i bulimii, ale ich zaburzenia nie można sklasyfikować jako należącego do określonej kategorii zaburzeń odżywiania, chociaż mogą występować poważne objawy choroby. Przypadki te są klasyfikowane jako niespecyficzne zaburzenia odżywiania, wśród których znajduje się ortoreksja która charakteryzuje się obsesją na punkcie „czystej” diety, czyli unikaniem poszczególnych pokarmów.

Ludzie z zaburzeniami odżywiania mają różną wagę i różny kształt ciała. Wielkim nieporozumieniem jest przekonanie, że zaburzenia odżywiania widać w wyglądzie danej osoby. Zdecydowana większość osób z zaburzeniami odżywiania ma idealną wagę, a nawet więcej. Zaburzenia odżywiania zwykle rozwijają się w wyniku diety, w trakcie której ludzie początkowo planują zrzucić kilka kilogramów. Niektóre osoby przechodzą na ekstremalną dietę głodząc się lub pozbywając się żywności w inny sposób. Takie diety mogą stać się błędnym kołem, ponieważ osoba nigdy nie czuje się wystarczająco szczupła i traci poczucie tego, co stanowi zdrową masę ciała i normalny posiłek. Mogą również wystąpić przypadki poważnego objadania się, występujące nawet w seriach/epizodach, podczas których osoba traci kontrolę nad ilością spożywanego pokarmu, a następnie pozbywa się jedzenia, na przykład poprzez wywoływanie wymiotów. Nadmierne ćwiczenia są częstym zachowaniem w zaburzeniach odżywiania. Ponadto nadmierne koncentrowanie się na masie mięśniowej, przyjmowanie sterydów w celu budowy mięśni lub przyjmowanie innych substancji w celu zminimalizowania zawartości tkanki tłuszczowej może również być zaburzeniem odżywiania. Takie zachowania są powszechne u mężczyzn, ale mogą wystąpić u każdego.

Zaburzeniom jedzenia może towarzyszyć wielka dysforia, lęk i depresja. Osoby z zaburzeniami odżywiania często izolują się i nie chcą spędzać tyle czasu z rodziną lub przyjaciółmi, jak wcześniej. Istnieje błędne przekonanie, że zaburzenie odżywiania jest stylem życia lub zjawiskiem modowym. Zaburzenie odżywiania jest bardzo poważnym zaburzeniem psychicznym i każdy chory potrzebuje odpowiedniego leczenia. Nigdy nie jest za późno, aby poszukać pomocy, jeśli działania zostaną podjęte wystarczająco wcześnie, często zapobiec można poważnemu rozwojowi choroby. Zaburzenie odżywiania ma najwyższy wskaźnik śmiertelności spośród wszystkich zaburzeń psychicznych.

(Tekst ten pochodzi częściowo od zespołu ds. zaburzeń odżywiania w szpitalu krajowym)

Jadłowstręt psychiczny

Anoreksja jest zaburzeniem charakteryzującym się tym, że osoby tracą na wadze więcej niż jest to pożądane na podstawie ich wieku i wzrostu. Ludzie z tym zaburzeniem boją się przybierać na wadze, nawet jeśli mają niedowagę. Zwykle przechodzą rygorystyczne diety lub stosują inne metody, aby schudnąć. Częstość występowania anoreksji wynosi 0,5%, a jej początek występuje najczęściej w wieku 14–18 lat.

Jak objawia się anoreksja?

Anoreksja charakteryzuje się trzema zasadami.

Osoba ogranicza spożywanie pokarmów, co powoduje, że jej waga jest niższa niż pożądana w odniesieniu do wagi idealnej.
Osoba poważnie boi się przybrać na wadze lub przytyć, nawet jeśli ma niedowagę.
Osoba postrzega swój obraz ciała lub wagę w sposób zniekształcony. Rozwija swoją samoocenę w oparciu o ten zniekształcony obraz ciała lub wagi i w niewielkim stopniu zdaje sobie sprawę ze swojej niskiej masy ciała.

Istnieją dwa rodzaje anoreksji, typ ograniczający i typ objadania się/oczyszczania. Osoby z typem ograniczającym nie angażują się regularnie w objadanie się lub zachowania polegające na usuwaniu jedzenia (np. wywoływanie wymiotów, nadużywanie środków przeczyszczających lub stosowanie innych metod „oczyszczania”). Osoby z typem objadania się/oczyszczania regularnie stosują takie zachowanie.

Osoby z anoreksją znacznie zmniejszają przyjmowanie pokarmu, a nawet zwiększają wysiłek fizyczny, aby schudnąć. Pomimo utraty wagi i niskiej masy ich myśli obracają się prawie wyłącznie wokół tego, jak nadal tracić kilogramy i bardzo boją się przybrać na wadze. Te myśli stają się ich obsesją, która narasta wraz z postępem choroby.

Anoreksja ma poważny wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne. Typowe powikłania obejmują zaburzenia rytmu serca, osteoporozę, pogorszenie i osłabienie funkcji mięśni, odwodnienie, omdlenia, suchość skóry i włosów oraz zwiększony wzrost puszystych włosków na całym ciele. Często zdarza się, że osoby z anoreksją doświadczają depresji, lęku, kompulsji, obsesji i innych problemów.

Żarłoczność psychiczna

Bulimia jest zaburzeniem charakteryzującym się powtarzającymi się okresami przejadania się oraz silnym poczuciem utraty kontroli nad zachowaniami żywieniowymi. Rodzaje tej choroby można podzielić na dwie części. Z jednej strony, gdy dana osoba faktycznie zjadła dużo jedzenia, mówimy o obiektywnym epizodzie objadania się. Z drugiej strony, gdy dana osoba ma tylko poczucie tego, że zjadła dużo jedzenia, a tego nie zrobiła, mówimy o subiektywnym epizodzie objadania się. Po każdym cyklu przejadania się jednostka próbuje pozbyć się spożytych kalorii, stosując wielokrotnie różne nieprzydatne metody ich eliminacji, aby zapobiec przybraniu na wadze. Częstość występowania bulimii wynosi 1-3%. Żarłoczność psychiczna często zaczyna się w wieku od 15 do 29 lat, ale początek zaburzenia ma często swoje początki w ograniczaniu jedzenia lub stresujących wydarzeniach.

Jak objawia się bulimia?

Osoby z bulimią zjadają w określonym czasie (np. w ciągu dwóch godzin) dużą ilość jedzenia, które często jest bogate w kalorie. Ilość jedzenia znacznie wykracza poza to, co większość ludzi zjadłaby w tym samym okresie w porównywalnych warunkach. Osoby te doświadczają niekontrolowanych zachowań żywieniowych podczas objadania się, co często prowadzi do obrzydzenia do samych siebie i poczucia wstydu. Spożywanie nadmiernych ilości jedzenia ma częściej miejsce w prywatności, czasami w nocy, ponieważ osoby z bulimią często wstydzą się swoich nawyków żywieniowych. Po spożyciu dużej ilości pożywienia osoby cierpiące na żarłoczność psychiczną uciekają się do metod eliminacji kalorii, aby zapobiec przyrostowi masy ciała. Środki, takie jak wywoływanie wymiotów, nadmierne ćwiczenia lub przesadny post (np. post przez 24 godziny) są stosowane w celu usunięcia kalorii. Obżeranie się i stosowanie po nich sposobów prowadzących do zmniejszenia wagi pojawiają się co najmniej raz w tygodniu przez okres trzech miesięcy. Samoocena chorych jest nadmiernie zależna od ich kształtu oraz masy ciała. Osoby te często odczuwają ogromny lęk przed przybraniem na wadze.

Osoby z bulimią mają często idealną wagę lub wagę wyższą od tej wagi. Nie mają niedowagi, jak osoby z anoreksją. Dlatego też innym osobom przebywającym w pobliżu osób z bulimią czasami może być trudno dostrzec, że występuje u nich zaburzenie odżywiania. Objawami lub zachowaniami, które można zauważyć, są np. nadmierne ćwiczenia, regularnie wizyty w toalecie po posiłkach, zakup tabletek wspomagających spalanie kalorii lub innych produktów w celu schudnięcia. Bulimia może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak uszkodzenie przełyku, zaburzenia rytmu serca, choroby nerek i uszkodzenie zębów.

Zaburzenie z napadami objadania się

Czym jest zaburzenie z objawami objadania się?

Zaburzenie z napadami objadania się jest zaburzeniem charakteryzującym się powtarzającym się objadaniem się. Obżarstwo polega na tym, że osoba spożywa dużą ilość jedzenia przez okres krótszy niż zwykle. Podczas takiego ciągłego jedzenia osoba doświadcza braku kontroli.

Przyczyna objadania się jest nieznana, jednak objadanie się często występuje po ścisłej diecie lub głodówce. Osoby z zaburzeniami odżywiania się zwykle nie stosują metod usuwania jedzenia, tak jak robią to osoby cierpiące na bulimię.

Jak objawia się zaburzenie z napadami objadania się?

Główną cechą zaburzenia z napadami objadania się jest powtarzane niekontrolowane objadanie się. Osoby z tym zaburzeniem jedzą bardzo duże ilości jedzenia w krótkim okresie czasu, zwykle na osobności, i doświadczają wysokiego poziomu braku kontroli podczas tego zachowania. Osoby te najczęściej odczuwają sytość w sprób dla siebie niekmfortowy i często niekoniecznie są głodne, gdy zaczynają się objadać. Zwykle czują się zniesmaczeni sobą, winni i cierpią z powodu dysforii. Osoby, które objadają się zwykle nie stosują metod usuwania, aby pozbyć się jedzenia, które spożyły podczas objadania się.

Osoby z zaburzeniami odżywiania się zwykle mają niską samoocenę i są niezadowolone ze swojego wyglądu. Często używają jedzenia, aby poczuć się lepiej lub dać upust negatywnym emocjom.

Objadanie się może mieć głęboki wpływ na ludzki organizm. Może prowadzić do cukrzycy, wysokiego ciśnienia krwi, chorób serca, podwyższonego cholesterolu i różnego rodzaju przewlekłego bólu.

Ortoreksja

Ortoreksja jest zaburzeniem, które nie zostało jeszcze tak wyraźnie omówione, jak na przykład anoreksja i bulimia, ponieważ jest nowszym typem zaburzenia. Ortoreksję można opisać jako obsesję na punkcie zdrowej i „czystej” diety. Osoby cierpiące na ortoreksję często mają obsesję na punkcie konkretnej diety i jakości jedzenia, podejmują wielki wysiłek w przygotowywaniu posiłków i często tworzą określone wzorce zachowań żywieniowych. W przeciwieństwie do osób z anoreksją lub bulimią, osoby z ortoreksją nie dążą do tego, aby stać się szczuplejszymi i schudnąć, chociaż może tak być. Często ich celem jest próba maksymalizacji zdrowia fizycznego i dobrego samopoczucia, co prowadzi do skrajności.

Jak objawia się ortoreksja?

Osoby z ortoreksją koncentrują się na zdrowej diecie i unikają niektórych produktów do tego stopnia, że dochodzi do skrajności. Unikają jedzenia, które uważają za niezdrowe, np. żywności zawierającej tłuszcz, cukier, konserwanty lub sztuczne środki aromatyzujące. Niektórzy szukają informacji o różnych rodzajach żywności i ich pochodzeniu, np. czy warzywa były narażone na pestycydy, czy produkty mleczne pochodzą od krów karmionych paszą zawierającą hormony. Badają również opakowanie produktu, np. czy żywność może zawierać cząsteczki tworzywa sztucznego i czy opakowanie żywności zawiera wystarczające szczegółowe informacje, aby można było ocenić jakość danego składnika. Ta obsesja na punkcie jakości żywności nie jest spowodowana względami religijnymi, środowiskowymi ani dobrostanem zwierząt. Osoby z ortoreksją mogą spędzać ogromną ilość czasu na sortowaniu żywności, ważeniu jej, zapisywaniu tego, co zjadły w ciągu dnia i planowaniu kolejnych posiłków. Mają też ogromną obawę, że ich zdrowie fizyczne i psychiczne ulegnie pogorszeniu, jeśli spożyją niezdrową żywność, która nie jest „czysta”.

Osoby z ortoreksją często unikają pewnych rodzajów żywności. Może to prowadzić do niedoborów żywieniowych i/lub witaminowych. Jeśli z jakiejś przyczyny zjadają jedzenie, które uważają za niezdrowe lub nieczyste, odczuwają wstyd i wprowadzają nawet bardziej rygorystyczne nawyki żywieniowe lub zaczynają pościć. Osoby z ortoreksją są narażone na izolację społeczną, ponieważ wiele z nich uważa, że mogą zachować i utrzymać swoje nawyki żywieniowe tylko prywatnie. Według nich, brak wpływu z zewnątrz sprawi, że będą miały pełną kontrolę.

Zasoby w Islandii

Zasoby dla osób poniżej 18 roku życia:

Zespół ds. zaburzeń odżywiania BUGL: Zespół ds. zaburzeń odżywiania jest wyspecjalizowanym zespołem w ambulatoryjnym oddziale, który ma bezpośredni dostęp do problemów, jakie powodują, że dziecko lub młodzież może cierpieć na zaburzenia odżywiania. Zespół ds. zaburzeń odżywiania zapewnia zarówno diagnozę, jak i leczenie. Leczenie ma na celu pomóc dziecku/nastolatkowi w radzeniu sobie z chorobą przy wsparciu rodziców i specjalistów. Ważne jest, aby dziecko i rodzice nauczyli się nowych i lepszych sposobów radzenia sobie z zaburzeniami odżywiania oraz uzyskali lepszy wgląd w to, jakie czynniki utrudniają powrót do zdrowia. Podejmowane są wysiłki w celu promowania własnego wizerunku, wizerunku swojego ciała, umiejętności społecznych i komunikacji rodzinnej w celu poprawy długoterminowego samopoczucia i jakości życia. Linik do strony zespołu BUGL: landspitali.is

Opieka zdrowotna: lekarze pierwszego kontaktu mogą ocenić problem i wysłać skierowanie do BUGL za zgodą pacjenta. Link do informacji o usługach psychologicznych w centrach zdrowia w stolicy: heilsugaeslan.is

Doradca lub psycholog szkolny: Dobrym pomysłem może być kontakt z osobą w szkole, taką jak doradca lub psycholog szkolny, np. w celu omówienia problemów lub uzyskania informacji na temat odpowiedniej pomocy. Osoby te mogą następnie wysłać skierowanie do szpitala krajowego za zgodą ucznia. Szpital krajowy przyjmuje skierowania ze szkół i od innych specjalistów.

Psychologowie prowadzący własny gabinet: Różni psychologowie w ramach swojej praktyki pracują nad metodami leczenia zaburzeń odżywiania. W bazie danych psychologów można znaleźć informacje na temat psychologów i ich usług. Link do bazy danych psychologów: sal.is

Zasoby dla osób w wieku 18 lat i starszych:

Zespół krajowego szpitala ds. zaburzeń odżywiania: Zespół ds. zaburzeń odżywiania to interdyscyplinarny zespół, który działa zarówno na oddziałach opieki dziennej, jak i ambulatoryjnej. Zespół składa się z psychologów, lekarzy, pracowników socjalnych/terapeutów rodzinnych, dietetyków, terapeutów zajęciowych i konsultantów. Zespół zaburzeń ds. odżywiania znajduje się na oddziale ambulatoryjnym w Kleppur.

Zespół krajowego szpitala ds. zaburzeń odżywiania otrzymuje skierowania od specjalistów z krajowego szpitala, szkół i innych specjalistów z zewnątrz. Można też skontaktować się z zespołem zajmującym się zaburzeniami odżywiania w celu uzyskania porady, wysyłając wiadomość e-mail na adres atroskun@landspitali.is. Następnie pracownik zespołu ds. zaburzeń odżywiania kontaktuje się telefonicznie, ocenia potrzebę złożenia prośby o leczenie i zaleca kolejne kroki. Link do strony internetowej zespołu ds. zaburzeń odżywiania szpitala krajowego: landspitali.is

Opieka zdrowotna: lekarze pierwszego kontaktu mogą ocenić problem i wysłać skierowanie do zespołu ds. zaburzeń odżywiania za zgodą pacjenta.

Link do informacji o usługach psychologicznych w centrach zdrowia w stolicy: heilsugaeslan.is

Bardziej szczegółową listę zasobów dostępnych w Islandii można znaleźć tutaj.